Sektörel Test ve Analizler

Ülkemizde Yapı Malzemeleri Yönetmeliği 2002 yılında yayınlanmış ve bir geçiş süresi öngörülmüştür. Bu süre 2007 yılında tamamlanmıştır ve söz konusu yönetmelik esaslarına uymak artık bir zorunluluktur.

Bu yönetmelik, bina ve diğer inşaat işleri dahil her türlü yapı işlerinde sürekli olarak kullanılmak için üretilen yapı malzemelerinde bulunması gerekli temel özelikleri, bu malzemelere uygulanacak uygunluk değerlendirme prosedürlerini ve bu malzemelerin piyasa gözetim ve denetim işlemlerini açıklamaktadır.

Sözü edilen yönetmelik esaslarına göre, tüm yapı işlerinde kalıcı olarak kullanılmak için üretilen her türlü malzeme yapı malzemesidir. Yapı malzemelerinin içeriğinde çoğu zaman, birden fazla malzeme bulunmaktadır. Bu yüzden malzeme ve ürün tanımı arasında bir fark bulunmaktadır. Aslında getirilen yasal düzenlemeler doğrudan malzemeleri değil, bu malzemelerden oluşan ürünleri bağlamaktadır.

Yapı malzemeleri, iç yapılarına ve kimyasal özelliklerine göre şu şekilde sınıflandırılmaktadır:

Metaller: Bu gruba demir ve çelik yapı mazlemeleri yanı sıra alüminyum, bakır, çinko ve kurşun gibi yapı mazlemeleri girmektedir.
Polimerler: Bu malzemeler, kovalent bağlanma ile ve karbon, hidrojen, oksijen ve azot gibi moleküllerden oluşan uzun zincirler şekilndedir. Örneğin, doğal polimerler olan kauçuk, asfalt ve ahşap gibi yapı malzemeleri yanı sıra plastikler gibi yapay yapı malzemeleri bu gruba girmektedir.
Seramikler: Bu malzemeler ise kovalent ve iyonik karışık bağlı ve aliminosilikat yapılı yapı malzemeleridir. Tuğla ve borular gibi yapısal kil ürünleri ile porselenler bu gruba girmektedir.
Kompozit malzemeler: Bu malzemeler beton, demirli beton, portland çimento ve takviyeli plastikler gibi yapı malzemeleridir.

Mühendislerin asıl ve en önemli görevi, yapılacak yapı için en uygun yapı malzemesini seçmektir. Yapı malzemelerinin seçiminde şu sayılan faktörler etkilidir:

Dayanım ve rijitlik koşulları. Burada sürekli kalıcı yükler için sünme, tekrarlı yükler için yorulma dayanımı, çarpma ve patlama yüklerine karşı tokluk ve kırılma ve yüzey yükleri için sertlik ve aşınmaya dayanım koşulları önemlidir.
Çevresel koşullar. Burada ısı değişimi, nem oranı ve kimyasal etkiler önemli olmaktadır.

Yapı malzemelerinin genel özellikleri Türk Standartlar Enstitüsü tarafından yayınlanan ilgili standartlarda ve Avrupa Birliği ülkelerinde takip edilen CE işaretleme sistemi kriterlerinde tespit edilmiştir.

Esas olarak yapı malzemelerinin temel özellikleri şu bazda belirlenmiştir: fiziksel özellikler, mekanik özellikler, kimyasal özellikler ve ısı, akustik ve optik gibi diğer özellikler.

Yapı malzemelerinin fiziksel özellikleri, malzemenin yoğunluk, birim hacim ağırlığı, porozite ve geçirgenlik değerleridir.

Yapı malzemelerinin mekanik özellikleri, uygulanan yüklere karşı gösterdiği direnç değerleridir. Yani malzemenin dayanım, kırılma ve akma, çekme, basınç, eğilme, burulma ve kesme özellikleridir.

Yapı malzemelerinin kimyasal özellikleri, malzemenin oksit içeriği, karbonat içeriği, asitlik ve bazlık derecesi ve korozyona karşı dayanım gibi kimyasal durumunu belirleyen değerledir.

Yapı malzemelerinin özelliklerinin belirlenmesi için durumun gerektirdiği ölçüde ya laboratuvar testleri yapılmakta ya da malzemenin kullanıldığı alanda testler yapılmaktadır.

Yapı malzemeleri için açıklanan standartlar, kullanılacak malzemelere yönelik özellik ve test işlemlerini açıklamaktadır.

Standartlar, test edilecek numune ve numune sayısını belirlemek, numune şekli ve boyutlarını açıklamak, numune hazırlanma koşullarını göstermek, numunenin saklanması ve test süresince ısı, nem ve benzeri durumlarını belirlemek, test sonuçlarını değerlendirmek ve sonuç raporunu hazırlamak için uygulanacak yöntemi kapsamaktadır.

Yapı malzemeleri ile ilgili olarak standart açıklayan başlıca kuruluşlar şunlardır:

Türk Standartları Enstitüsü (TSE)
İngiliz Standartlar Enstitüsü (British Standards Institute, BSI)
Alman Standartlar Enstitüsü (Deutsche Institute Norm, DIN)
Amerikan Test ve Malzeme Kuruluşu (American Society for Testing and Materials, ASTM)
Avrupa Standardizasyon Komitesi (European Committee for Standardization, CEN)

Kuruluşumuz güçlü bir teknolojik altyapı ve çalışan kadrosu ile ayrıntlı bir şekilde yapı malzemeleri testlerini gerçekleştirmektedir.

Birçok test ve muayene kuruluşu gibi kuruluşumuz da ürün ve hizmetlerde güvenilirliği sağlamaya ve insan sağlığı bakımından riskleri ortadan kaldırmaya yönelik olarak çok çeşitli ölçüm, test, analiz, muayene ve kontrol hizmetleri vermektedir. Bu kapsamda verilen başlıca uygunluk test hizmetleri şunlardır:

Uygunluk belgelendirme testleri
Yapı sektörü testleri
Makina uygunluk testleri
Cihaz uygunluk testleri
Ürün uygunluk testleri
Çevre uygunluk testleri

Uygunluk belgelendirme testlerine, sistem belgelendirme çalışmaları, ürün belgelendirme çalışmaları, kalite belgelendirme çalışmaları ya da gıda belgelendirme çalışmaları kapsamında ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin sistem belgelendirme çalışmaları kapsamında, Çevre Yönetim Sistemi, Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi, Müşteri Memnuniyeti Yönetim Sistemi, Enerji Yönetim Sistemi, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi ve FSC-COC Orman Yönetim Sistemi için hizmet verilmektedir. Bu sayılanların dışında başka yönetim sistemi hizmetleri de verilmektedir. Bu çalışmalar sırasında ilgili yönetim sisteminin kendine özgü test, ölçüm, analiz ve değerlendirme çalışmaları yapılmaktadır.

Yapı sektörü için verilen test hizmetleri, sadece konutları değil, enerji üretim tesisleri, yollar, barajlar, havaalanları, hastaneler, fabrikalar ve diğer tüm yaşamsal binaları da kapsamaktadır. Bu çerçevede örneğin zemin testleri önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca yasal düzenlemeler çerçevesinde şantiye kontrolü, tahribatsız muayene kontrolü ve tuğla ve beton blok analizleri gibi başka test hizmetleri de verilmektedir.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan Makina Emniyeti Yönetmeliği’ne göre uygun şekilde kurulan, bakımları yapılan ve üretildiği amaç doğrultusunda kullanılan makinaların, çalışırken insan sağlığına, güvenliğine ve mallara zarar vermemesi gerekmektedir. Bu yönetmelik makinaların piyasaya sunulabilmesi için, tasarım ve üretim aşamalarında uyulması gereken temel güvenlik koşullarını ve takip edilmesi gereken uygunluk değerlendirme süreçlerini düzenlemektedir. Yönetmeliğin önceki şeklinde uygunluk değerlendirme süreçleri ve modülleri yer almıyordu. Üretici firmalar artık, makinaların uygunluğunu belgelemek için yönetmelikte yer alan uygunluk değerlendirme işlemlerinden birini uygulamak zorundadır.

Sözü edilen Makina Emniyeti Yönetmeliği esasları, evlerde kullanılması amacı ile üretilen ev aletleri, ses ve video cihazları, temel büro makineleri, bilgi teknolojisi cihazları, alçak gerilim şalter ve kumanda panoları ve elektrik motorları, yüksek gerilimli elektrikli teçhizatı şalter ve kumanda düzenleri ve çeşitli trafo türleri gibi cihazlara da uygulanmaktadır. Ayrıca tıbbi cihazların fiziksel ve fizikokimyasal testleri (örneğin asitlik-alkalilik tayini, iletkenlik, akış hızı, sızdırmazlık ve yüzey gerilimi testleri gibi) ve mekanik testler (örneğin ayrılma kuvveti, yapışma gücü, basma kuvveti ve bükülme dayanımı testleri gibi) yapılmaktadır.

Ürün uygunluk testleri, tekstil ürünleri, gıda ürünleri, çeşitli makina grupları, elektrikli ve elektronik ürünler ve daha birçok sektörü içine alan çok geniş bir yelpazede, ürün grubuna bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. Esas olarak ürün uygunluk testleri, pazarlanan veya tüketiciler tarafından talep edilen ürün ve hizmetlerin, müşteri beklentilerine uygun olup olmadığının değerlendirilmesi amacı ile yapılmaktadır.

Günümüzde ülke yönetimleri ve sivil toplum kuruluşları sayesinde çevreye karşı duyulan duyarlılık daha fazla artmıştır. Çevre güvenliğine yönelik acil olarak alınması gereken önlemler, yasal düzenlemelerde de yerini bulmuştur. Doğanın sorumsuz ve bilinçsiz bir şekilde tahrip edilmesinin önüne geçmek ve doğal çevreyi korumak adına ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardı geliştirilmiştir. Bu standart, su, hava ve toprak gibi doğal kaynak kullanımlarını düşürmeyi ve doğal kaynaklara verilen zararların önüne geçmeyi hedeflemektedir. Bu şekilde üretim yapan bütün işletmelerin faaliyetleri, çevre ile ilgili performansları açısından izlenmektedir.

Uygunluk testleri yapılırken mevcut yasal düzenlemeler ve ulusal ve uluslararası birçok kuruluş tarafından yayınlanan ilgili standartlar dikkate alınmaktadır.

Bu arada kuruluşumuz, TS EN ISO/IEC 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar standardına uygun olarak UAF Akreditasyon Kurumu'ndan akredite olmuştur ve bu çerçevede hizmet vermektedir.

Sanayi geliştikçe elektriğe olan ihtiyaç da artmaktadır. Enerji tüketiminin bu kadar artması ise beraberinde enerji kaynakları problemlerini ve enerji tüketiminde hassasiyet yönündeki çabaları getirmektedir. Günümüzde açıkça ilan edilmemiş enerji savaşları yaşanmakta ve insanlar, yenilenebilir enerji kaynakları gibi farklı arayışlara yönelmektedir.

İşin bir başka yönü ise elektrik kullanımları yüzünden ortaya çıkan ve insanların can ve mal güvenliğini tehdit eden tehlikelerin yaşanmasıdır. Günlük yaşamda kullanılan çok sayıda cihaz, elektrik enerjisi ile çalışmaktadır. Bu cihazların bir kısmında, insanların yaşamı için tehlike oluşturan akım ve gerilimler bulunmaktadır. Bu cihazların güvenli kullanımını sağlamak amacı ile birçok elektriksel testler yapılmaktadır. Elektrikli ve elektronik cihazlar üreten firmaların, daha ürünlerini piyasa sunmadan önce, hatha üretimin çeşitli aşamalarında, bu riskleri ortadan kaldıracak önlemleri almış olması gerekmektedir. Test ve muayene kuruluşları tarafından gerçekleştirilen elektriksel testler, ilgili yasal düzenlemelerin ve ilgili standartların tespit ettiği seviye ve güçlerde yapılmaktadır.

Bugün gerçekleştirilen başlıca elektriksel testleri şunlardır: LVD testi, EMC testi, topraklama testleri, kaçak akım testi, yüzeysel kaçağa karşı koruma testi, izolasyon direnci testi, gerilim testi, yüzey gerilimi testi, iletken direnci ölçümü, yüksek gerilim testi, gerilimli bölümlere erişilmeye karşı koruma testi, giriş gücü ve akımı testi, ısınma testi, neme dayanıklılık testi, olağandışı çalışma testi, deşarj testi ve kızaran tel testi. Bu sayılanların dışında da daha onlarca elektriksel test yapılmaktadır.

Günümüzde elektriksel güvenlik kavramı üzerinde çok durulmaktadır. Elektrikli veya elektronik cihazları kullanan kişilerin, akım ve gerilim gibi insan sağlığı açısından risk yaratan elektriksel özelliklerden korunmasını sağlamak amacı ile gösterilen çabalara elektriksel güvenlik denmektedir. Bilhassa fabrikalarda veya çeşitli büyüklüklerdeki üretim tesislerinde kullanılan cihazlarda tasarım ve üretim hataları varsa, bu cihazları kullanan çalışanların sağlığı tehlikede demektir. Bu nedenle bütün elektrikli cihazların denetlenmesi, ölçülmesi ve olası risklerinin ortaya konulması gerekmektedir.

Özetle, elektriksel testler, elektrikli ve elektronik cihazların ve bu cihazları kullanan kişilerin maruz kaldığı elektriksel akımlarını, gerilimleri ve söz konusu cihaza ait bölümlerin direnç değerlerini tespit etmek ve bu değerlerin standartlara uygun olup olmadığını belirlemek amacı ile yapılmaktadır.

Tesisat testleri
Kaçak akım testleri
Topraklama testleri
Paratoner testleri
Yıldırım testleri
Pano ve kablo kalitesi testleri

Elektriksel testler yapılırken mevcut yasal düzenlemeler ve ulusal ve uluslararası birçok kuruluş tarafından yayınlanan ilgili standartlar dikkate alınmaktadır.

İşletmeler tarafından kullanılan sistemlerin, makinaların, üretim tesislerinin kullanım ömürleri boyunca karşı karşıya kalabilecekleri doğal çevre koşullarına karşı dirençlerini tespit etmek amacı ile çevre testleri yapılmaktadır. Örneğin çalışma veya depolama koşullarında neme maruz kalan her türlü makina, malzeme ve sistemlerin, doğal çevre koşullarından biri olan neme karşı ne kadar dayanıklı olduğunu belirlemek amacı ile nem testleri yapılmaktadır. Yine çalışma veya depolama koşullarında yüksek sıcaklığa maruz kalan her türlü makina, malzeme ve sistemlerin, bir başka doğal çevre koşulu olan yüksek sıcaklığa karşı ne kadar dayanıklı olduğunu belirlemek amacı ile yüksek sıcaklık testleri yapılmaktadır. Buna benzer şekilde çevre testleri kapsamında düşük sıcaklık testleri, sıcaklık şoku testleri, düşük basınç testleri ve yağmur testleri yapılmaktadır.

Bunun yanında işletmelerin doğal çervreye karşı yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerini yerine getirmek için devamlı olarak planlanma, uygulama, gözden geçirme ve geliştirme faaliyetlerini sürdürmesi gerekmektedir. İşletmeler, üretim faaliyetleri sırasında doğal yapıyı ve çevre özelliklerini korumak zorundadır. İşletmelerin, faaliyetleri yüzünden çevreye verdiği zararları en düşük seviyeye çekmeleri ve hammadde ve enerji tüketimlerini azaltmaları gerekmektedir. Esasen işletmelerin bu yükümlülüklerini yerine getirmeleri, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’ni uygulamaları ile mümkün olmaktadır. Söz konusu standart, kendi çevresel faktörlerini kontrol altına almak ve bu yöndeki performanslarını iyileştirmek konusunda işletmelere gerekli yönetim araçlarını sağlamaktadır. Bu standardın uygulanması ile, işletmeler mevcut yasal düzenlemelere uymakta, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafndan yayınlanan bu konudaki başka standartlara uygun faaliyet göstermekte, atıkların değerlendirilmesi ve geri kazanılması konusunda özen göstermekte ve çevreye saygılı bir kuruluş olmaktadır. Aynı zamanda olası riskli noktaları zamanında tespit etmekte ve insan sağlığı ve çevre koşulları bakımından gerekli önlemleri almış olmaktadır. Hammadde seçiminde ve enerji ve su kaynaklarının korunması konusunda çevreye duyarlı davranmaktadır.

Doğal kaynaklar sonsuz değildir ve ne yazık ki küresel ısınma ve iklim değişiklikleri ile birlikte ekolojik dengeler gün geçtikçe daha çok bozulmaktadır. İşletmelerin faaliyetlerinin çevreye verdikleri zararlar artık yerel veya bölgesel sorun değil, küresel bir sorun haline gelmiştir.

Birçok test ve muayene kuruluşu gibi kuruluşumuz da çevre koşullarının korunmasına yönelik olarak çok çeşitli ölçüm, test, analiz, muayene ve kontrol hizmetleri vermektedir. Bu kapsamda verilen başlıca çevre test hizmetleri şunlardır:

Hava akış testleri
Toprak testleri
Hava kalitesi testleri
Emisyon testleri
İmisyon testleri
Temiz oda testleri
Atık testleri
İklim değişimi testleri
Enerji testleri

Çevre testleri yapılırken mevcut yasal düzenlemeler ve ulusal ve uluslararası birçok kuruluş tarafından yayınlanan ilgili standartlar dikkate alınmaktadır.

Bu arada kuruluşumuz, TS EN ISO/IEC 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar standardına uygun olarak, UAF Akreditasyon Kurumu'ndan akredite olmuştur ve bu çerçevede hizmet vermektedir.

Test etmek demek, belirlenmiş kriterler ve standartlara ve genel kabul görmüş test yöntemlerine bağlı kalarak, bir ürünün uygun nitelikte olup olmadığının sistematik olarak belirlenmesi demektir. Endüstriyel testler ise bir yandan üretim aşamalarında bir yandan da satış sonrası servis koşullarında, bir ürün veya ekipmanın uygun olup olmadığının, deneyimler ile tespit edilen kabul kriterlerine göre değerlendirilmesi çalışmalarıdır. Endüstriyel testler, test edilen ürünün veya bir parçasının, mekanik ve teknolojik özelliklerini, kullanım özelliklerine bağlı kalarak, tahribatlı veya tahribatsız olarak ölçmek amacı ile gerçekleştirilmektedir.

Tahribatlı testler veya mekanik testler, ürün veya malzemelerin sabit, değişken veya farklı şekillerde uygulanan yükler karşısında gösterdiği mekanik davranışları ölçmek için uygulanmaktadır. Sanayide genel olarak tasarım aşamasında, kullanılacak malzemelerin, üretim öncesinde, üretim sırasında veya üretim sonrasında nasıl bir tepki göstereceğini anlamak amacı ile bu testler yapılmaktadır. Tahribatlı testler, malzeme örneği, her bir özellik için hazırlanmış test cihazlarından geçirilerek yapılmaktadır. Bu şekilde malzemelerin farklı yükler karşısında gösterdiği tepkiler kontrol edilmektedir. Fiziksel özellikler yanında malzemelerin kimyasal yapıları da tahribatlı testlerle tespit edilebilmektedir.

Başlıca verilen tahribatlı test hizmetleri şunlardır: çekme testi, eğme testi, kaplama ve boya kontrolleri, çentik darbe testi, sertlik testi, makroyapı ve mikroyapı testleri, kırılma tokluğu testleri ve bir takım kimyasal analizler.

Tahribatsız testler ise, test edilen ürün veya malzemelere bir zarar vermeden yapılmaktadır. Bu testler en fazla başvurulan kalite kontrol yöntemlerinden biridir. Üretim faaliyetlerinin devam eden aşamalarında ya da sonunda, ürün veya malzemelerin istenilen koşulları sağlayıp sağlayamadığı, bu yöntemle test edilmektedir. Tahribatsız testler aynı zamanda, üretim koşullarının ortaya çıkardığı malzeme yıpranmalarının tespit edilmesi için, bakım süreçlerinde oldukça sık yapılmaktadır.

Başlıca verilen tahribatsız test hizmetleri şunlardır: manyetik parçacık testleri, radyografik testleri, ultrasonik testleri, sıvı penetrant testleri, kaçak testleri, gözle muayene, hidrostatik testler, vakum testleri, sertlik testleri, kaplama ve boya kontrolleri ve boyutsal kontroller.

Test ve muayene kuruluşları tarafından verilen endüstriyel test hizmetlerinin kapsamı son derece geniştir. Tekstil sektöründen kozmetik sektörüne, gıda sektöründen inşaar sektörüne kadar geniş bir yelpazede bu hizmetler verilmektedir.

Birçok test ve muayene kuruluşu gibi kuruluşumuz da ürün ve hizmetlerde güvenilirliği sağlamak amacı ile çok çeşitli ölçüm, test, analiz, muayene ve kontrol hizmetleri vermektedir. Bu kapsamda verilen başlıca endüstriyel test hizmetleri şunlardır:

Deterjan testleri
Ekolojik testler
Oyuncak testleri
Kişisel bakım ürünleri testleri
Kozmetik testleri
Petrol doğalgaz testleri
Maden testleri
Kimyasal madde testleri

Endüstriyel testler yapılırken mevcut yasal düzenlemeler ve ulusal ve uluslararası birçok kuruluş tarafından yayınlanan ilgili standartlar dikkate alınmaktadır.

Takı Mücevherat Testleri

Özel Laboratuvar

Laboratuvar